ТИЛДИҢ ҚӘДИР ҚЫМБАТЫ — ҲӘММЕ НӘРСЕДЕН УЛЛЫ
Усы жыл 1-декабрь күни Бердақ атындағы Қарақалпақ мәмлекетлик академиялық музыкалы театрында Қарақалпақстан Республикасының «Мәмлекетлик тил ҳаққында»ғы Нызамы қабыл етилгениниң 33 жыллығына бағышланып «Мәртебең бәлент болсын, ана тилим!» сүрени астында салтанатлы мәжилис болып өтти.
Өзбекстан ҳәм Қарақалпақстан Республикаларының мәмлекетлик гимнлери жаңлады.
Илажда Қарақалпақстан Республикасы Жоқарғы Кеңесиниң Баслығы А.Орынбаев шығып сөйлеп, жыйналғанларды 1-декабрь — қарақалпақ тили байрамы күни менен Қарақалпақстан Республикасы Жоқарғы Кеңеси ҳәм Министрлер Кеңесиниң атынан қутлықлады.
Атап өтилгениндей, тил-қарым-қатнас қуралы болыўы менен бирге, нешше әсирлер даўамында өзиниң қәдир-қымбатын жойтпай, бизге жетип келген бийбаҳа ғәзийне болып табылады.
Соны айрықша атап өтиў керек, ҳәр бир халықтың өзине тән өзгешелигин, ҳәр бир елдиң раўажланыў басқышларын ҳәм келешегин белгилеўде ана тилиниң тутқан орны айрықша саналады.
Сонлықтан да, соңғы жыллары елимизде Президентимиздиң тиккелей итибары менен ана тилимизди сақлаўға, оны буннан былай да байытыўға айрықша итибар қаратылып, бул бағдарда кең көлемли ийгиликли ислер әмелге асырылмақта. Буған мысал ретинде, Нөкис қаласында И.Юсупов атындағы қарақалпақ тили ҳәм әдебияты пәнин терең үйретиўге бағдарланған дөретиўшилик мектебиниң ашылғаны, Министрлер Кеңеси Баслығының, қала ҳәм район ҳәкимлериниң мәмлекетлик тил ҳаққындағы нызам ҳүжжетлерине әмел етилиўин тәмийинлеў мәселелери бойынша кеңесгөйи лаўазымларының енгизилиўи, Шымбай районында қарақалпақ әдебиятының ири ўәкиллери болған Күнхожа ҳәм Бердақ шайырлардың ҳүрметине мақбара ҳәм музейдиң қурылғаны, қарақалпақ тилиндеги жаңа сабақлықлар менен қолланбалардың, әдебий китаплардың, китапша ҳәм монографиялардың баспадан шығарылып атырғаны, дүньяның раўажланған мәмлекетлеринде ана тилимиздиң халық аралық жойбарлар тийкарында изертлениўи, латын имласындағы «Қарақалпақ тилиниң орфографиялық сөзлиги»ниң басып шығарылғаны, Қуран мәнилериниң ҳәм басқа да бир қатар диний китаплардың қарақалпақ тилиндеги аўдармаларының баспадан шыққанлығы-булардың барлығы ана тилимизге болған жоқары ҳүрмет ҳәм итибардың көриниси саналады.
Мәмлекетлик тилимиздиң тазалығын сақлаў ҳәм оны раўажландырып барыў бағдарында әмелге асырылып атырған илажлар ҳаққында сөз болғанда Қарақалпақстан Республикасы Жоқарғы Кеңеси Президиумының арнаўлы қарарлары тийкарында Министрлер Кеңеси жанында Мәмлекетлик тилди раўажландырыў департаменти, сондай-ақ, Қарақалпақ тилин раўажландырыў қоры шөлкемлестирилип, бир қатар ўазыйпалар белгиленип алынғанлығын атап өтиў керек.
Мине усы ўазыйпалар тийкарында бүгинги күни билимлендириў мәкемелеринде мәмлекетлик тилди оқытыў системасын буннан былай да жетилистириў, оның илим тили сыпатында абырайын арттырыў, мәмлекетлик тилдиң заманагөй мәлимлеме технологиялары ҳәм коммуникацияларына жедел интеграцияланыўын тәмийинлеў, қарақалпақ тилиниң тазалығын сақлаў, оны байытып барыў ҳәм халықтың сөйлеў мәдениятын жетилистириў, қарақалпақ тилиниң халықаралық көлемдеги орны ҳәм абырайын арттырыў бағдарында бир қатар илажлар әмелге асырылмақта.
Атап айтқанда, «Қарақалпақ тилиниң санластырылған технологиясы» атамасындағы илимий әмелий жойбары әмелге асырылып, қарақалпақ тилиндеги аудио-китаплар платформасын жаратыў үстинде жумыс алып барылмақта. Терминлердиң қарақалпақ тилиндеги эквивалентлери Атамалар комиссиясы тәрепинен ислеп шығылып, 5 томлық «Қарақалпақ тилиниң түсиндирме сөзлиги» китабы баспаға таярланбақта. Қарақалпақ тилиниң энциклопедиялық сөзлигин тараўлар бойынша жаратыў жумыслары алып барылмақта. Буннан тысқары, «Қарақалпақша-өзбекше-қазақша-түркменше-русша лингвистикалық терминлердиң сөзлиги»ниң баспадан шығыў алдында турғанлығын қанаатланыўшылық пенен атап өтсек арзыйды. Булардың барлығы ана тилимизге болған жоқары итибар ҳәм ғамқорлықтың әмелдеги көриниси болып табылады.
Быйылғы жылы бул байрамның «Мәртебең бәлент болсын, ана тилим!» сүрени астында өткерилип атырғаны тосыннан емес. Бул қутлы сәне мүнәсибети менен республикамыздың барлық орынларында байрам илажлары, ушырасыўлар, әдебий кешелер ҳәм ҳәр қыйлы таңлаўлар өткерилмекте. Сондай-ақ, Өзбекстан Илимлер академиясының Шығыстаныў институтында «Ғәрезсизлик жылларында қарақалпақ тили ҳәм әдебиятын раўажландырыў мәселелери» темасында өткерилип атырған илимий-теориялық конференциясына бир қатар илимпазларымыз қатнасып атырған болса, Өзбек миллий академиялық театрында жазыўшы О.Әбдирахмановтың «Тирсеклер» комедиясы тамашагөйлер нәзерине усынылмақта.
Байрам мүнәсибети менен бир топар қарақалпақ тили ҳәм әдебияты пәни оқытыўшыларына естелик саўғалары тапсырылды.
Илажда Өзбекстан Жазыўшылар аўқамының баслығы, Өзбекстан халық шайыры Сирожиддин Саидов, республика Руўхыйлық ҳәм ағартыўшылық орайының баслығы, сенатор Минҳожиддин Ҳожиматов ҳәм басқалар шығып сөйлеп, халқымызды байрам менен қутлықлады. Бир топар пидайыларға Өзбекстан Жазыўшылар аўқамының Ҳүрмет жарлығы ҳәм «Маънавият фидойиси» көкирек белгилерин тапсырды.
Салтанатлы кеше қатнасыўшыларына көркем өнер шеберлериниң концерт бағдарламасы қойып берилди.
Д.АБИБУЛЛАЕВ,
Қарақалпақстан хабар агентлигиниң шолыўшысы.
