АЎЫЛ ХОЖАЛЫҒЫНДА СУЎДЫ ҮНЕМЛЕЎ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ
Суў там-тарыслығын жумсартыў ушын бүгинги күни мәмлекетимизде суў ресурсларынан ақылға уғрас пайдаланыў үлкен әҳмийетке ийе. Дийқаншылықта, әлбетте, үнемли усыллардың бири тамшылатып суўғарыў есапланады.
Европа Аўқамы, Өзбекстан Республикасы Суў хожалығы министрлиги, Европа Аўқамының Орайлық Азия Регионаллық Экология орайының Өзбекстандағы филиалы, «Суўшы» жәмийетлик бирлеспеси тәрепинен Европа Аўқамының Өзбекстанның аўыл-аймақларында суў ресурсларын турақлы басқарыў бағдарламасы шеңберинде Өзбекстанда суў ҳәм қоршаған орталық мәселелери бойынша хабардарлығын арттырыў ҳәм де бирге ислесиўди раўажландырыў жойбары бойынша биргеликте «Аўыл хожалығында суўды үнемлеў технологиялары» атамасында Шымбай районында семинар өткерилди.
Семинарға Қарақалпақстан Республикасы дийқан-фермер хожалықлары басшылары, қыйтақ жер ийелери, мәкан пуқаралар жыйыны ўәкиллери, суў хожалығы мәселелери бойынша жумыс алып барып атырған жергиликли шөлкем ўәкиллери, «Суўшы» жәмийетлик бирлеспеси қәнигелери ҳәм ғалаба хабар қураллары хызметкерлери қатнасты.
Семинарда Өзбекстан Республикасы «Суўшы» жәмийетлик бирлеспесиниң Директорлар Кеңеси баслығы Т.Мажидов, усы бирлеспениң экология бойынша қәнигеси А.Хужақуловлар сөзге шығып, аўыл хожалығында суўды үнемлеў технологияларын, оның түрлери ҳәм пайдаланыў зәрүрликлери ҳаққында кең түрде мағлыўматлар берди.
Усы жерде атап өтиў орынлы, аўыл хожалығында суўды үнемлеў технологияларын Өзбекстан Республикасында суў там-тарыслығы мүнәсибети менен аўыл хожалығын суў менен турақлы тәмийинлеў ушын пайдаланыў зәрүр. Суў тутыныўшысы болған мәмлекетимиз аўыл хожалығында суўды үнемлеўши ҳәр түрли технологиялар қолланылмақта. Яғный, келте қарықлар арқалы суўғарыў, тамшылатып, жамғырлатып суўғарыў, гидрогель гранулаларынан пайдаланыў, лазерь үскенелери менен жерди тегислеў, топырақ астынан суўғарыў, көшпели ийилиўшең пластик трубалар жәрдеминде қарықларға плёнка төсеп суўғарыў усыллары пайдаланылмақта.
Суўды үнемлеў технологияларының ең нәтийжелиси тамшылатып суўғарыў есапланып, бул усылда суў жергиликли ҳәм мәдений төгинлер, суўғарылатуғын жерлердиң барлығына берилместен, тек ғана өсимликтиң тамырына жибериледи. Лекин, тамшылатып суўғарыў усыллары әдеўир қымбатқа түседи. Соның ушын, Ташкент ирригация ҳәм аўыл хожалығын механизациялаў инженерлери институты илимпазлары тәрепинен конструкциясы әпиўайы, арзан, монтаж ҳәм демонтаж, эксплуатация етиў, ылай суўларды биймәлел тамшылатқышлардан өткерип жиберетуғын, барлық бөлимлер таярланатуғын пәс басымлы суўғарыў системасын ислеп шықты. Буны ислетиў ушын 1,5-2,0 м басым пайда етиў керек (20-30 м басым пайда етиўши насос қурылмасы шәрт емес). Суўды каналлардан яки арнаўлы қурылған ыдыслардан алыў мүмкиншилиги пәс басымлы тамшылатып суўғарыў системасынан пайдаланыўдағы суўды үнемлеў технологиясында қолланылыўы, сондай-ақ, суўды үнемлеў технологияларының ҳәр бири ҳаққында айрықша тоқтап өтилиўи әҳмийетли болды.
Семинардағы ҳәр бир қатнасыўшы суўды тамшылатып суўғарыў технологиясы, пәс басымлы тамшылатып суўғарыў системасы, суў ресурслары, экология ҳәм шығындыларды жыйнаў, қайта ислеў бойынша берилген мағлыўматлардан пайдаланған ҳалда өзлериниң буннан кейинги жумысларында бул мәселелерди халық санасына сиңдириўге айрықша итибар қаратыў кереклиги атап өтилди, - дейди жойбардың Қарақалпақстан Республикасы бойынша мәсләҳәтшиси Р.Кошеков.
Илаж даўамында жойбар қатнасыўшылары өзлерин қызықтырған сораўларға жуўаплар алып, пикир-усынысларын билдирди.
Г.ХАЛМУРАТОВА,
