ЖАЎЫНЛАТЫП ҲӘМ ТАМШЫЛАТЫП СУЎҒАРЫЎ ТЕХНОЛОГИЯСЫ ҚОЛЛАНЫЛМАҚТА
Аймағымызда суўдың там-тарыслығы суўды көп пайдаланатуғын егинлерге де суўды үнемлейтуғын технологияларды енгизиўди талап етпекте.
Атап айтқанда, Өзбекстан Республикасы Президентиниң 2021-жыл 2-февральдағы «Салы жетистириўди буннан былай да раўажландырыў илажлары ҳаққында»ғы қарарында республикада салы жетистириў, бул бойынша илимий-изертлеў жумысларын күшейтиў ҳәм салыгершиликте суўды үнемлейтуғын технологияларды кеңнен қолланыўға қаратылған бир қатар ўазыйпалар белгиленген.
Усы қарардың орынланыўын тәмийинлеў мақсетинде Нөкис районындағы тәжирийбе майданында Өзбекстан Республикасы Суў хожалығы министрлиги, Ирригация ҳәм суў машқалалары илимий-изертлеў институты тәрепинен салыгершиликте жаўынлатып ҳәм тамшылатып суўғарыў технологиясын қолланыў бойынша изертлеў жумыслары алып барылмақта.
— Бул илимий-изертлеў жойбарында жаўынлатып, тамшылатып суўғарыў технологияларын қолланып салы жетистириў бойынша изертлеў жумыслары жүргизилмекте,-дейди Ирригация ҳәм суў машқалалары илимий изертлеў институты таяныш докторанты Ерлан Батырбаев. —«Қарақалпақстан Республикасы ҳәм Хорезм ўәлаятының топырақ климат шараятларында салы жетистириўде суўды үнемлейтуғын технологияларды ислеп шығыў» атлы бул илимий жойбар тийкарында аймақта салыгершиликте суў менен бирге басқа да ресурслардың үнемлениўи күтилмекте.
Соның ишинде, дәстүрий усылда сарпланған жыллық суў муғдары топырақ-климат шараятына ҳәм сортлардың биологиялық өзгешеликлерине сай түрде 60-70 процентке, туқымды 40 процентке үнемлеўге, егилген туқымлардың атызларда көгериўшеңлиги 40-50 проценттен 70-80 процентке шекем көбейиўине ерисиледи. Химиялық минерал төгинлер 15-20 процентке, жабайы шөплер ҳәм кеселликлерге қарсы қолланылатуғын гербицидлер 30 процентке үнемлениўине ҳәм салының 25-30 күн ерте писиўине имканият жаратады. Ал, зүрәәтлилик 40-50 процентке артады. Сондай-ақ, суўдан пайдаланыўда жаўынлатып, тамшылатып суўғарыў нәтийжесинде жыллық суў муғдарын 30-40 процентке шекем үнемлеў имканияты жаратылады.
Ирригация ҳәм суў машқалалары илимий-изертлеў институтының илимий хызметкерлери менен биргеликте техника илимлери докторы, профессор Эрназар Маҳмудов басшылығындағы бул жойбар 2021-2023-жылларда әмелге асырылыўы белгиленген. Жойбардан күтилген нәтийже соннан ибарат суў там-тарыс болған аймақларда салыны тамшылатып, жаўынлатып, топырақ астынан суўғарыў бойынша усыныслар ислеп шығыў, аймақлардың топырақ-климат шараятларына сәйкес салыгершиликте суўды үнемлейтуғын технологияларды бейимлестириў ҳәм оны енгизиўге қаратылған илимий тийкарланған технологияны жаратыў болып табылады.
Быйылғы жылы бул тәжирийбе майданында салының «Гүлистан» сорты егилген болып, онда салы майданының бир бөлегине жаўынлатып, бир бөлегине тамшылатып суўғарыў технологиясы орнатылған арнаўлы насослар арқалы суўғарылмақта. Салының раўажланыўы жақсы ҳәм илимий хызметкерлердиң усынысы менен суўғарылып, егинниң өсип раўажланыўы толық бақлап барылмақта.
Ғайрат Атажанов,
Қарақалпақстан Республикасы Суў хожалығы министрлигиниң Баспасөз хаткери.
Қарақалпақстан хабар агентлиги.
